پروتز زیر زانو یکی از راهکارهای پیشرفته در حوزه توانبخشی است که به افراد دارای قطع عضو کمک می‌کند تا زندگی روزمره خود را با راحتی بیشتری ادامه دهند. با این حال، برای حفظ عملکرد بهینه و افزایش طول عمر این پروتز، رعایت نکات مراقبتی بسیار مهم است. در این مقاله به بررسی اصول مهم مراقبت از پروتز زیر زانو می‌پردازیم.

1. تمیز کردن و نگهداری روزانه پروتز

یکی از نکات اساسی در مراقبت از پروتز زیر زانو، نظافت منظم آن است. تمیز کردن مناسب از بروز عفونت، التهاب و بوی نامطبوع جلوگیری می‌کند.

• استفاده از دستمال مرطوب و صابون ملایم: برای پاک کردن پروتز، از یک پارچه نرم و آب گرم به همراه صابون غیرالکلی استفاده کنید.
• خشک کردن کامل پروتز: پس از شست‌وشو، پروتز را با یک حوله نرم خشک کرده و از قرار دادن آن در معرض حرارت مستقیم خودداری کنید.
• ضدعفونی هفتگی: برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها، هفته‌ای یک بار از محلول‌های مخصوص ضدعفونی‌کننده استفاده کنید.

2. بررسی منظم بخش‌های مختلف پروتز

با گذشت زمان، برخی از بخش‌های پروتز ممکن است دچار فرسودگی شوند. بررسی منظم اجزای آن به جلوگیری از مشکلات احتمالی کمک می‌کند.

• چک کردن قطعات مکانیکی: در صورتی که پروتز دارای مفصل‌های متحرک است، عملکرد آن‌ها را بررسی کنید.
• ارزیابی پوشش داخلی: در صورت مشاهده ترک‌خوردگی یا پارگی در آستر پروتز، آن را تعویض کنید.
• کنترل ساییدگی اتصالات: مفاصل و اتصالات را از نظر شل شدن یا خرابی چک کنید و در صورت نیاز با متخصص پروتز مشورت کنید.

3. مراقبت از پوست محل اتصال پروتز

افرادی که از پروتز زیر زانو استفاده می‌کنند، ممکن است دچار التهابات پوستی، تاول یا زخم‌های فشاری شوند. برای جلوگیری از این مشکلات:

• پوست را تمیز و خشک نگه دارید: عرق و رطوبت می‌تواند باعث تحریک پوست شود، بنابراین پس از هر بار استفاده، محل اتصال را با آب و صابون ملایم بشویید.
• استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده: اگر پوست شما خشک است، از مرطوب‌کننده‌های بدون عطر و مواد حساسیت‌زا استفاده کنید.
• توجه به هرگونه قرمزی یا زخم: در صورت مشاهده هرگونه مشکل پوستی، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

4. پوشیدن جوراب مخصوص پروتز

استفاده از جوراب‌های مخصوص پروتز نه‌تنها به راحتی بیشتر کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش اصطکاک و جلوگیری از آسیب‌های پوستی می‌شود.

• انتخاب سایز مناسب: جوراب باید متناسب با اندازه‌ی پا و محل قرارگیری پروتز باشد تا از لغزش آن جلوگیری کند.
• شست‌وشوی منظم جوراب‌ها: برای جلوگیری از تجمع باکتری‌ها، جوراب‌ها را به‌صورت روزانه بشویید.
• استفاده از لایه‌های اضافی در صورت نیاز: در صورت کاهش حجم پا، می‌توان از جوراب‌های ضخیم‌تر برای ایجاد تناسب بهتر استفاده کرد.

5. پیشگیری از مشکلات تعادلی و حرکتی

یکی از مهم‌ترین چالش‌های استفاده از پروتز زیر زانو، حفظ تعادل و حرکت صحیح است. برخی نکات مهم در این زمینه عبارت‌اند از:

• تمرینات تقویت عضلات: انجام ورزش‌هایی مانند تمرینات تعادلی، حرکات کششی و تقویت عضلات پا به بهبود کنترل حرکتی کمک می‌کند.
• اصلاح نحوه‌ی راه رفتن: اگر در هنگام راه رفتن احساس ناراحتی یا نامتعادل بودن دارید، حتماً با یک متخصص پروتز مشورت کنید.
• تنظیم مناسب پروتز: در صورت تغییر وزن یا افزایش فعالیت روزانه، ممکن است نیاز به تنظیم مجدد پروتز داشته باشید.

6. مراجعه منظم به متخصص پروتز

چکاپ‌های دوره‌ای توسط متخصص پروتز و ارتوپد به شما کمک می‌کند تا از عملکرد بهینه پروتز خود اطمینان حاصل کنید.

• تنظیم و تعویض قطعات در صورت نیاز
• بررسی محل قرارگیری و تناسب پروتز
• ارائه مشاوره برای جلوگیری از مشکلات احتمالی

7. مدیریت وزن و تغذیه مناسب

وزن بدن تأثیر مستقیمی بر عملکرد پروتز دارد. برای حفظ عملکرد مناسب و جلوگیری از فشار بیش‌ازحد به پروتز، بهتر است رژیم غذایی سالمی داشته باشید.

• مصرف مواد غذایی حاوی پروتئین، ویتامین D و کلسیم برای تقویت استخوان‌ها
• کاهش مصرف غذاهای پرچرب و قندهای فرآوری‌شده برای جلوگیری از افزایش وزن
• نوشیدن آب کافی برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از عرق‌سوز شدن

نتیجه‌گیری

مراقبت صحیح از پروتز زیر زانو نه‌تنها طول عمر آن را افزایش می‌دهد، بلکه به بهبود کیفیت زندگی فرد نیز کمک می‌کند. تمیز نگه‌داشتن پروتز، بررسی منظم قطعات، مراقبت از پوست، استفاده از جوراب مناسب و انجام تمرینات تعادلی، از جمله مهم‌ترین اقداماتی هستند که باید به آن‌ها توجه کنید. همچنین، مراجعه منظم به متخصص پروتز و داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند به شما کمک کند تا بهترین استفاده را از پروتز خود داشته باشید.